ලොව පුරා මිනිසුන්ගේ මරණවලට ප්‍රධානතම හේතුව හෘදරෝග වන අතර, කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම ඉහළ යාම ප්‍රධාන සාධකයකි. කොලෙස්ටරෝල් අඩු කරන ඖෂධයක් වන රෝසුවස්ටැටින් (Rosuvastatin) මෙම අවදානම අඩු කිරීමේ ප්‍රධාන බෙහෙතක් බවට පත්ව ඇත.
Rosuvastatin යනු කොලෙස්ටරෝල් අඩු කිරීමට සහ හෘදවාහිනී රෝග අවදානම අඩු කිරීමට භාවිත කරන ඖෂධයකි. එය ස්ටැටින් (HMG-CoA රිඩක්ටේස් නිෂේධක) ලෙස හඳුන්වන ඖෂධ කාණ්ඩයකට අයත් වේ.
ක්‍රියාකරන ආකාරය
රෝසුවස්ටැටින් ක්‍රියා කරන්නේ කොලෙස්ටරෝල් නිපදවීමට වගකිව යුතු අක්මාවේ එන්සයිමයක් වන HMG-CoA රිඩක්ටේස් නිෂේධනය කිරීමෙනි. මෙමඟින් LDL කොලෙස්ටරෝල් නිෂ්පාදනය අඩු කිරීම (අඩු ඝනත්ව ලිපොප්‍රෝටීන්, “නරක” කොලෙස්ටරෝල්), රුධිරයෙන් LDL අවශෝෂණය වැඩි කිරීම (LDL ප්‍රතිග්‍රාහක ඉහළ නැංවීමෙන්), HDL කොලෙස්ටරෝල් (ඉහළ ඝනත්ව ලිපොප්‍රෝටීන්, “හොඳ” කොලෙස්ටරෝල්) වැඩි කිරීම සහ ට්‍රයිග්ලිසරයිඩ අඩු කිරීම වැනි කාර්යයන් ඉටු කරනු ලබයි.
මාත්‍රාව
සාමාන්‍ය ආරම්භක මාත්‍රාවේදි දිනකට වරක් 5-10 mg මාත්‍රාවක් ගනු ලබයි. උපරිම මාත්‍රාවේදි දිනකට වරක් 40 mg (දරුණු අවස්ථා සඳහා සමීප අධීක්ෂණය යටතේ) ගනු ලබයි. මාත්‍රාව තීරණය දන්නේ රෝගියාගේ රෝග ස්වභාවය වෛද්‍යවරයා නියම කිරීමෙනි. මාත්‍රාවන් අතපසු නොකරන්න. ඔබට අමතක වුවහොත්, මඟ හැරුණු මාත්‍රාව මඟ හරින්න (දෙගුණ නොකරන්න). ආහාර සමඟ හෝ නැතිව ගත හැකිය. සෑම දිනෙකම එකම වේලාවක ගැනීම වඩාත් සුදුසුය. (රාත්‍රියට) සාමාන්‍යයෙන්, එය දිගුකාලීන ප්‍රතිකාරයකි. – සමහර විට ජීවිත කාලය පුරාම.
අතරමඟදි නැවැත්වුවොත්,
එය නැවැත්වීමෙන් කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම නැවත ඉහළ යා හැකියි. ට්‍රයිග්ලිසරයිඩ ද ඉහළ යා හැකියි. HDL (“හොඳ”) කොලෙස්ටරෝල් අඩු විය හැකියි. හෘදයාබාධ, ආඝාතය, ඇන්ජිනා (පපුවේ වේදනාව) සහ හදිසි හෘදයාබාධ මරණ වැනි තත්ත්ව පවා ඇති වේ. නමුත් මෙම අවදානම වැඩි වන්නේ දැනටමත් හෘද රෝග හෝ ආඝාත ඉතිහාසයක් තිබේ නම්, දියවැඩියාව, අධි රුධිර පීඩනය හෝ දුම් පානය කරන්නේ නම්, දිගුකාලීන භාවිතයෙන් පසු මෙය හදිසියේම නතර කළහොත් වැනි හේතු මතයි.
හෘදරෝග ඇති පුද්ගලයින් තුළ මෙය නැවැත්වීම හෘදයාබාධ ඇතිවීමේ අවදානම දෙගුණ කරන බව අධ්‍යයනවලින් පෙනී යයි. එමෙන්ම ධමනි තුළ තිබූ කොලෙස්ටරෝල් කැටිය දිගටම වර්ධනය වේ.
මෙය ධමනි සිහින් වීම වේගවත් කිරීමට හේතු වේ.
රෝසුවස්ටැටින් සමඟ ජීවිතය ගෙන යද්දී, චිකිත්සාව අතරතුර ජීවන රටාවේ වෙනස්කම් (ආහාර, ව්‍යායාම) දිගටම කරගෙන යා යුතුය. හෘද සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර වේලක් අනුභව කරන්න. අධික මේද හෝ කොලෙස්ටරෝල් බහුල ආහාරවලින් වළකින්න. මත්පැන් සීමා කරන්න.
අනතුරු ඇඟවීම් සහ පූර්වාරක්ෂාවන්
අක්මා ආබාධවලදී අක්මා එන්සයිම (ALT, AST) නිරීක්ෂණය කරන්න. ක්‍රියාකාරී අක්මා රෝග තිබේ නම් මෙය ලබා ගැනීමෙන් වළකින්න.
වකුගඩු ආබාධ ඇතිවිට මෙය ලබා ගැනීමෙන් මාංස පේශි විෂ වීමේ අවදානම වැඩිවේ. ඒ වගේම ඔබ රෝසුවස්ටැටින් ගන්නා විට සයික්ලොස්පොරීන්, ජෙම්ෆයිබ්‍රොසිල්, වෝෆරින් සහ ඇන්ටැසිඩ් වැනි ඖෂධ ලබා ගන්නවා නම් ඒවායේ ගුණය ශරීරය අවශෝෂණය වීමේදි ගැටලු ඇති විය හැකියි.
අතුරු ආබාධ
පොදු අතුරු ආබාධ ලෙස හිසරදය, මාංස පේශි කැක්කුම, උදර වේදනාව සහ ඔක්කාරය වැනි ලක්ෂණ දැකිය හැකිය. ඊට අමතරව කලාතුරකින් කෙනකුට දුර්වලතාවය මාංස පේශි බිඳවැටීම, වකුගඩු හානි, අක්මා තුවාල (ඉහළ එන්සයිම හෝ හෙපටයිටිස්), මතක ගැටලු සහ අලුතින් ආරම්භ වන දියවැඩියාව වැනි තත්ත්වයන් ඇති විය හැකිය. ගර්භිණී සමයේදී හෝ මවුකිරි දෙන අතරතුර මෙම ටැබ්ලටය ගැනීම ආරක්ෂිත නොවේ.
එය කොතරම් ඵලදායීද?
LDL කොලෙස්ටරෝල් 45-60% කින් අඩු කළ හැකිය. ප්‍රධාන හෘදවාහිනී ආශ්‍රිත රෝග අවදානම 20-50% කින් අඩු කරයි. ධමනි තුළ කොලෙස්ටරෝල් කැටි ගොඩනැඟීම අඩු කරයි.
රෝසුවස්ටැටින් පිළිබඳ වැරදි වැටහීම්
“මට හොඳක් දැනෙනවා, ඒ නිසා මට එය තවදුරටත් අවශ්‍ය නැහැ.” යනුවෙන් සිතීම. අධික කොලෙස්ටරෝල්වල රෝග ලක්ෂණ නොමැත. හෘදයාබාධයක් හෝ ආඝාතයක් වැනි සංකූලතා ඇති වන තුරු ඔබට අසනීපයක් දැනෙන්නේ නැත. රෝසුවස්ටැටින් අනාගත ගැටලු වළක්වයි. පවතින ගැටලුවලට ප්‍රතිකාර කරනවා පමණක් නොවේ.
“මගේ කොලෙස්ටරෝල් සාමාන්‍ය තත්ත්වයට පත් වූ පසු, මට එය ගැනීම නතර කළ හැකිය.” යනුවෙන් සිතීම.
ඖෂධ නිසා ඔබේ කොලෙස්ටරෝල් සාමාන්‍ය වේ. ඔබ එය ගැනීම නැවැත්වුවහොත්, සති කිහිපයක් ඇතුළත කොලෙස්ටරෝල් මට්ටම නැවත ඉහළ යාමට ඉඩ ඇත. බොහෝ දෙනෙකුට දිගු කාලීනව හෝ ජීවිත කාලය පුරාම රෝසුවස්ටැටින් ගැනීමට අවශ්‍ය වේ.
“රෝසුවස්ටැටින් ඔබේ අක්මාවට සහ වකුගඩුවලට හානි කරයි.” යනුවෙන් කියන මතය ද වැරදි මතයකි.
අක්මා එන්සයිම ඉහළ යාම දුර්ලභ වේ. බරපතළ අක්මා හෝ වකුගඩු හානි අතිශයින් දුර්ලභය. වෛද්‍යවරු රුධිර පරීක්ෂණ මඟින් අක්මාව/වකුගඩු ක්‍රියාකාරීත්වය නිරීක්ෂණය කරයි.
“රෝසුවස්ටැටින් සෑමවිටම දරුණු මාංසපේශි වේදනාවක් ඇති කරයි.” මාංසපේශි වේදනාවන් විය හැකි අතුරු ආබාධයක් වුවද, බොහෝ දෙනකුට ඒවා කිසිදා අත්විඳිය නොහැකි. දරුණු මාංසපේශි ගැටලු ඉතා දුර්ලභය. ඔබට අතුරු ආබාධ තිබේ නම්, මාත්‍රාව බොහෝ විට අඩු කළ හැකිය හෝ වෙනත් ස්ටැටින් වෙත මාරු කළ හැකිය. “මම රෝසුවස්ටැටින් ගන්නා තාක් කල් මට අවශ්‍ය ඕනෑම දෙයක් කන්න පුළුවන්.” යනුවෙන් සිතීම ද වැරදිය.
රෝසුවස්ටැටින් වැනි ස්ටැටින් නවීන වෛද්‍ය විද්‍යාවේ වඩාත්ම අධ්‍යයනය කරන ලද සහ ඵලදායී ඖෂධ අතර වේ. ඒවා බොහෝ දෙනෙකුට ආරක්ෂිත වන අතර සුදුසු පරිදි භාවිත කළ විට ජීවිත බේරා ගැනීමට හැකියාව ඇත.
