අද බොහෝ දෙනක් ඖෂධ සම්බන්ධයෙන් පවතින නොදැනුවත්කම හේතුවෙන් කුමක් හෝ අතට අසුවන ඖෂධයක් හෝ ඔසුහලකින් ලබා ගන්නා ඖෂධයකින් තාවකාලික සුවයක් ලබා ගන්නට තැත් කරති. නමුත් මේ විදිහට හිතුමනාපෙට බෙහෙත් ගන්න තියෙන ලෙඩ තවත් වැඩි වෙන්න පුළුවන්. ඒ නිසයි ඔබ ලබා ගන්නා ඖෂධ පිළිබඳ දැනුම්වත්භාවය ඉතාම වටින්නේ. වැඩිදෙනා පාවිච්චි කරන ඖෂධ අතරින් ලොසාර්ටන් (Losartan) කියන්නේ අධි රුධිර පීඩනය සඳහා බහුලව භාවිත කරන ඖෂධයක්. අද අපි කතා කරමු ඒ ගැන.
ලොසාර්ටන් යනු කුමක්ද?
ලොසාර්ටන් යනු ප්‍රධාන වශයෙන් අධි රුධිර පීඩනය අඩු කිරීමට භාවිත කරන ඖෂධයකි. එය ඇන්ජියෝටෙන්සින් II ප්‍රතිග්‍රාහක අවහිර කරන්නන් (ARBs) ලෙස හඳුන්වන ඖෂධ කාණ්ඩයට අයත් වේ. එය ඔබේ රුධිරවාහිනී ලිහිල් කිරීම සහ පුළුල් කිරීම මඟින් ක්‍රියා කරයි. එවිට රුධිරය වඩාත් පහසුවෙන් ගලා යයි. මෙය ඔබේ හදවතේ ආතතිය අඩු කරන අතර ආඝාතය, හෘදයාබාධ, වකුගඩු ගැටලු සහ හෘදයාබාධ වැනි සංකූලතා වළක්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.
එය නියම කරන්නේ ඇයි?
ලොසාර්ටන් හේතු කිහිපයක් සඳහා නියම කළ හැකිය. අධි රුධිර පීඩනය (ආඝාතය/හෘදයාබාධ අවදානම අඩු කිරීමට), දියවැඩියාව ඇති පුද්ගලයන්ගේ වකුගඩු ආරක්ෂා කිරීම, හෘදයාබාධ (හෘදය දුර්වල වී රුධිරය නිසි ලෙස පොම්ප කිරීමට නොහැකි වූ විට), සමහර විට හෘදයාබාධයකින් පසු, හදවත ආරක්ෂා කිරීමට.
ලොසාර්ටන් ලබා ගන්නා ආකාරය
සාමාන්‍යයෙන් දිනකට එක් වරක් හෝ දෙවරක් (උදෑසන හෝ සවස), ආහාර සමඟ හෝ නැතිව ලබා ගත හැකිය. සෑම දි‍ෙනකම එකම වේලාවක එය ගැනීමට උත්සාහ කරන්න. වතුර සමඟ ගිල දමන්න. ඔබට මාත්‍රාවක් මඟහැරුණේ නම්, ඔබට මතක ඇති විට එය ගන්න. ඔබේ ඊළඟ මාත්‍රාව සඳහා කාලය ආසන්න නම්, මඟහැරුණු එක මඟහරින්න. දෙගුණ නොකරන්න.
සාමාන්‍යයෙන් මෙය දිගුකාලීනව ගත යුතුය. මෙයින් අධි රුධිර පීඩනය සහ වකුගඩු රෝග පහව යන්නේ නැත. නමුත් ලොසාර්ටන් ඒවා පාලනය යටතේ තබා ගනී. මෙය හදිසියේ නැවැත්වීම ආඝාතය, හෘදයාබාධ හෝ වකුගඩු හානි වීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකිය.
ක්‍රියාකරන ආකාරය
ඔබේ රුධිර පීඩනය සති 1-2ක් ඇතුළත අඩු වීමට පටන් ගත හැකි නමුත් සම්පූර්ණ අඩු වීමට සති 3-6ක් ගත විය හැකිය. ඔබට වෙනස් බවක් දැනෙන්නේ නැත. නමුත් ඖෂධය ඔබේ හදවත, මොළය සහ වකුගඩු ආරක්ෂා කරයි. වෛද්‍යවරයා ඔබේ රුධිර පීඩනය, වකුගඩු ක්‍රියාකාරීත්වය සහ පොටෑසියම් මට්ටම් නිතිපතා පරීක්ෂා කළ යුතුය.
අතුරු ආබාධ
මෙම ඖෂධය ලබා ගන්නා විට ඇතිවන සාමාන්‍ය අතුරු ආබාධ බොහොමයක් කාලයත් සමඟ සමනය වේ. කරකැවිල්ල හෝ හිසරදය (විශේෂයෙන් ඉක්මනින් නැඟී සිටින විට) තෙහෙට්ටුව සීතල වැනි රෝග ලක්ෂණ (නාසය අවහිර වීම, කැස්ස) ඇති විය හැකිය. නමුත් ඇතමෙක්ට කලාතුරකින් සුලබ අතුරු ආබාධ ඇති විය හැකියි. ඒ අතර පොටෑසියම් මට්ටම ඉහළ යාම (මාංසපේශි දුර්වලතාව, අක්‍රමවත් හෘද ස්පන්දනය), වකුගඩු ගැටලු (මූත්‍රා අඩු වීම, කකුල් ඉදිමීම), අසාත්මිකතා ප්‍රතික්‍රියාව (මුහුණ, තොල් ඉදිමීම හෝ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාව) මෙවැනි තත්ත්වවලදී හදිසි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර අවශ්‍ය වේ.
පූර්වාරක්ෂාවන්
ඔබ ගැබ්ගෙන සිටී නම් හෝ ගැබ් ගැනීමක් සැලසුම් කරන්නේ නම් ලොසාර්ටන් නොගන්න. එය දරුවාට හානි කළ හැකිය. මෙය ගන්නා විට මවුකිරි දීම නිර්දේශ නොකරයි. වකුගඩු රෝග හෝ අක්මා ගැටලු ඇත්නම් මෙය භාවිතයට පෙර ඔබේ වෛද්‍යවරයාට කියන්න. ඒ වගේම පොටෑසියම් අතිරේක හෝ ලුණු ආදේශක, වෙනත් රුධිර පීඩන පෙති, NSAIDs (ඉබුප්‍රොෆෙන් වැනි) නිතිපතා ගන්නේ නම් ලොසාර්ටන් ගැනීමට පෙර වෛද්‍යවරයාට එම ඖෂධ පිළිබඳ දැනුම්දෙන්න.
ලොසාර්ටන් සමඟ ජීවන රටාව
ලොසාර්ටන් ගන්නා විට ලුණු ප්‍රමාණය අඩු කරන්න. වැඩිපුර පලතුරු, එළවළු සහ සම්පූර්ණ ධාන්‍ය වර්ග අනුභව කරන්න. ක්‍රියාශීලිව සිටින්න. (උදා: ඇවිදීම) දුම්පානයෙන් වළකින්න සහ මත්පැන් සීමා කරන්න. නිතිපතා රුධිර පීඩන පරීක්ෂාවන් සිදු කරගන්න.
ලොසාර්ටන් සමඟ ඉබුප්‍රොෆෙන් වැනි වේදනා නාශක ගත හැකිද?
NSAIDs (ibuprofen, diclofenac, naproxen) වළක්වා ගන්න. ඔබේ වෛද්‍යවරයා එය ආරක්ෂිත යැයි පවසන්නේ නම් මිස ඒවා වකුගඩු ක්‍රියාකාරීත්වය අඩු කර රුධිර පීඩන පාලනය නරක අතට හැරිය හැකිය.
ලොසාර්ටන් රුධිර පීඩනය සුව කරයිද?
නැත, නමුත් එය රුධිර පීඩනය පාලනය කරන අතර ඔබේ හදවත සහ වකුගඩු ආරක්ෂා කරයි. ඔබට හොඳ දැනුණත් ඔබ එය දිගටම ගත යුතුය.
සාමාන්‍ය මාත්‍රාව
වැඩිහිටියන් සඳහා දිනකට 25 –100 mg, දිනකට වරක් හෝ මාත්‍රා දෙකකට බෙදා ඇත. ළමුන් සඳහා දුර්ලභව මෙය භාවිත කරන අවස්ථා ඇත. එහිදී ළමුන්ගේ බර අනුව ලබා දෙන මාත්‍රාව තීරණය කරයි. රුධිර පීඩනය, වකුගඩු ක්‍රියාකාරීත්වය සහ වෙනත් තත්ත්වයන් අනුව මාත්‍රාව සකස් කරනු ලැබේ.
නිරීක්ෂණය
මෙය ලබා ගන්නා විට නිරීක්ෂණය ඉතා වැදගත්ය. එහිදී වෛද්‍යවරයා විසින් නිතිපතා රුධිර පීඩනය, වකුගඩු ක්‍රියාකාරීත්වය (රුධිර ක්‍රියේටිනින්, eGFR) සහ රුධිරයේ පොටෑසියම් මට්ටම නිරීක්ෂණය කරනු ඇත.
