අද පැරසිටමෝල් පෙත්තක් නැති ගෙයක් නැති තරම්. ඒ තරමට හැම නිවෙසකම වගේ මේ පැරසිටමෝල් පෙත්ත භාවිතයට ගන්නවා. ඒ වගේම පැරසිටමෝල් පෙත්තක් නොබිවුව කෙනෙක් නම් ඉන්න විදිහක් නැහැ. උණට, හිසරදයට වගේම ශරීරයේ පොඩි පොඩි වේදනාවටත් කාගෙත් ළඟම හිතවතා වුණේ මේ පැරසිටමෝල් පෙත්ත. හැබැයි ඉතින් වැඩිය හිතන්නේ නැතුව කවුරුත් ගන්න මේ පැරසිටමෝල් පෙත්ත ගැනත් නොදන්නා කතා බොහොමයි. අද කවුරුත් දන්න පැරසිටමෝල් පෙත්තේ නොදන්නා දේ ගැන කියා දෙන්නයි මේ සූදානම.
පැරසිටමෝල් භාවිත කරන්නේ ඇයි?
පැරසිටමෝල් මඳ හා මධ්‍යස්ථ වේදනාව (හිසරදය, දත් කැක්කුම හෝ මාංසපේශි වේදනාව වැනි) සමනය කිරීමට සහ උණ අඩු කිරීමට භාවිත කරයි.
පැරසිටමෝල් පෙත්තේ හරි මාත්‍රාව
නිර්දේශිත මාත්‍රාව සාමාන්‍යයෙන් කිලෝග්‍රෑම් 50ට වැඩි වැඩිහිටියන් සඳහා සෑම පැය 6කට වරක් 1000 mg (පෙති දෙක) බැගින්, උපරිම වශයෙන් දිනකට ග්‍රෑම් 4 ක්. ආහාර සමඟ හෝ නැතිව ගන්න. පානීය ජලය ප්‍රමාණවත්. වේදනා සහන සඳහා සාමාන්‍යයෙන් මිනිත්තු 30 සිට පැය 1 දක්වා කාලයක් තුළ ලැබේ. පැය 1-2ක් ඇතුළත උණ අඩු විය හැකිය. මෙය කෙටිකාලීන භාවිතය ආරක්ෂිතයි. දිගුකාලීන හෝ ඉහළ මාත්‍රාවකින් භාවිත කිරීම වෛද්‍යවරයකුගේ අධීක්ෂණය යටතේ සිදු කළ යුතුය.
ළමා පැරසිටමෝල් මාත්‍රාව
ළමා පැරසිටමෝල් මාත්‍රාව ගණනය කිරීම සඳහා, ඔබ දරුවාගේ බර සහ කිලෝග්‍රෑමයකට නිර්දේශිත මාත්‍රාව දැන සිටිය යුතුය. පියවරෙන් පියවර මාර්ගෝපදේශය මෙන්න.
නිර්දේශිත මාත්‍රාව: ශරීර බර කිලෝග්‍රෑමයකට 15 mg මාත්‍රාවක් ලෙස
වාර ගණන : අවශ්‍ය පරිදි සෑම පැය 4–6 කට වරක්
උපරිම දෛනික මාත්‍රාව: 60 mg දිනකට
ගණනය කිරීම – දරුවාගේ බර 12ක් විට
පියවර 1 : මාත්‍රාව මිලිග්‍රෑම් 15ක්
පියවර 2 : බර × මාත්‍රාව
කිලෝග්‍රෑම් 12 × මිලිග්‍රෑම් 15 = මාත්‍රාවකට මිලිග්‍රෑම් 180 (මිලිග්‍රෑම් 500 පෙත්තෙන් නම් 1/3කට මඳක් වැඩියෙන්)
පියවර 3: පැරසිටමෝල් සිරප් සාමාන්‍යයෙන් මිලිග්‍රෑම් 120/මිලිලීටර් 5 වලින් පැමිණේ. ලබා දිය යුතු පරිමාව ගණනය කරන්න.
මිලිග්‍රෑම් 120/මිලිලීටර් 5 සඳහා මිලිග්‍රෑම් 180 බරට – 5✖️180/120 – මිලිලීටර් 7.5
එබැවින් මිලිග්‍රෑම් 120 /මිලිලීටර් 5 න් මිලිලීටර් 7.5 දෙන්න අවශ්‍ය පරිදි සෑම පැය 4-6කට වරක්.
මාත්‍රාව දරුවාගේ බර සහ වයස මත රඳා පවතී. දරුවන්ට වැඩිහිටි මාත්‍රා කිසි විටෙකත් ලබා නොදෙන්න.
වෙනත් ඖෂධ සමඟ පැරසිටමෝල්
සාමාන්‍යයෙන් බොහෝ ඖෂධ සමඟ ආරක්ෂිතයි. නමුත් වෙනත් වේදනා නාශක හෝ සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව, උණ ප්‍රතිකාර සමඟ ඒකාබද්ධ කිරීමට පෙර පරීක්ෂා කරන්න. බොහෝ ඖෂධවල පැරසිටමෝල් අඩංගු වන අතර එය අහම්බෙන් අධික මාත්‍රාවක් ඇති කළ හැකිය.
අක්මාවට බලපාන ඖෂධ, වෝෆරින් ලබා ගන්නේ නම් ඔබේ වෛද්‍යවරයාට දන්වන්න.
අතුරු ආබාධ
නිවැරදිව භාවිත කළ විට සාමාන්‍යයෙන් ඉතා ආරක්ෂිතයි. කලාතුරකින්: අසාත්මිකතා, සමේ කැසීම හෝ අධික මාත්‍රාවක් ලබා ගන්නේ නම් අක්මා ගැටලු ඇතිවිය හැකියි.
සම සහ ඇස් කහ පැහැයට හැරීම, දරුණු බඩේ වේදනාව හෝ අසාමාන්‍ය රුධිර වහනය ඔබ දුටුවහොත් වහාම උපකාර ලබා ගන්න. අධික මාත්‍රාව බරපතළ ලෙස අක්මාවට හානි කළ හැකිය. සමහර විට ක්ෂණික රෝග ලක්ෂණ නොමැතිව අධික මාත්‍රාවක් ගතහොත් වහාම හදිසි ප්‍රතිකාර ලබා ගන්න.
ගර්භිණී සමයේදී පැරසිටමෝල් භාවිත කිරීම ආරක්ෂිත ද?
නිර්දේශිත මාත්‍රාවලින් ගන්නා විට, ගර්භිණී සමයේදී පැරසිටමෝල් භාවිත කිරීම සාමාන්‍යයෙන් ආරක්ෂිත යැයි සැලකේ. ගර්භිණී සමයේදී පැරසිටමෝල් වඩාත් සුදුසු වේදනා නාශකයක් සහ උණ අඩු කරන බෙහෙතක් වේ. කෙටිකාලීනව සහ නිර්දේශිත මාත්‍රාව තුළ භාවිත කරන විට මව සහ දරුවා යන දෙදෙනාටම ආරක්ෂිත බව අධ්‍යයනවලින් පෙනී යයි. මවුකිරි දෙන විට නිර්දේශිත මාත්‍රාවලින් ලබා ගැනීම සාමාන්‍යයෙන් ආරක්ෂිතයි. වෛද්‍යවරයකුගෙන් උපදෙස් නොගෙන දිගුකාලීන හෝ ඉහළ මාත්‍රාවක් භාවිත කිරීමෙන් වළකින්න.
පැරසිටමෝල් සහ පැනඩෝල් යනු එකමද?
පැරසිටමෝල් සහ පැනඩෝල් ඒවායේ බලපෑම අනුව සමාන වේ. පැරසිටමෝල් යනු වේදනාව සහ උණ අඩු කරන ඖෂධයේ සාමාන්‍ය විද්‍යාත්මක නාමයයි. පැනඩෝල්, රැපිඩීන් යනු සමාගම් විසින් නිෂ්පාදනය කරන ලද පැරසිටමෝල්වල වෙ‍ෙළඳ නාම වේ. මේවායෙහි එකම ක්‍රියාකාරී අමුද්‍රව්‍ය අඩංගු වන බැවින් ඒවා එකම ආකාරයකින් ක්‍රියා කරයි. වෙනස්කම් ඇත්තේ වෙ‍ෙළඳ නාමය, මිල සහ රසයේ පමණි. සරලව ගත් කළ පැනඩෝල් යනු පැරසිටමෝල්වල වෙ‍ෙළඳ නාමයකි. බලපෑම සමාන වේ.
පැරසිටමෝල් ලබා දිය හැකි විවිධ මාර්ග
රෝගියාගේ වයස, තත්ත්වය සහ සායනික අවශ්‍යතාව අනුව පැරසිටමෝල් විවිධ මාර්ග ඔස්සේ ලබා දිය හැකිය. මුඛයෙන් (Per Oral) ටැබ්ලට්, කැප්සියුල, සිරප් ලෙස ලබා ගත හැකිය. වේදනාව සහ උණ හේතුවෙන් එසේ ගනු ලබයි. ගුද මාර්ගය (per rectal) හරහා පැරසිටමෝල් ගනු ලබන්නේ මුඛ මාර්ගය භාවිත කළ නොහැකි විටයි. වමනය, ශල්‍යකර්මයෙන් පසු සහ ළදරුවන්ට එම ක්‍රමය භාවිත කරයි. නමුත් එම ක්‍රමයෙන් අවශෝෂණය මන්දගාමී විය හැකිය. පැරසිටමෝල් එන්නත් ලෙස ද භාවිත කරයි. එහිදී දැඩි වේදනාවන්, පශ්චාත් ශල්‍යකර්ම හෝ මුඛ, ගුද මාර්ගය භාවිත කළ නොහැකි විට එම ක්‍රමය යොදා ගනියි. එමඟින් ඉතා ඉක්මනින් අවශෝෂණය වුවත් ඒ සඳහා රෝහල් උපකරණ සහ අධීක්ෂණය අවශ්‍ය වේ.
රතු, කොළ පැරසිටමෝල් සිරප්
පැරසිටමෝල් සිරප්වල වර්ණය කොළ පාට සහ රතුපාට වීම එහි කාර්යක්ෂමතාවට බලපාන බවට විවිධ මිථ්‍යා මත තිබුණත් පැරසිටමෝල් සිරප්වල වර්ණය එහි කාර්යක්ෂමතාවට බලපාන්නේ නැත.
සිරප්වල විවිධ වර්ණ පැමිණෙන්නේ අක්‍රිය අමුද්‍රව්‍යවලිනි. රසකාරක (ස්ට්‍රෝබෙරි ආදී), දරුවන්ට ආකර්ෂණීය කිරීමට වර්ණ කාරක යොදා ගනී. මේවා ක්‍රියාකාරී අමුද්‍රව්‍යය (පැරසිටමෝල්) හෝ එහි ශක්තිය වෙනස් නොකරයි. මාත්‍රාව සහ සාන්ද්‍රණය නිවැරදි නම් සියලුම වර්ණ සඳහා සමාන වේ.
පැරසිටමෝල් අධික මාත්‍රාවක් යනු කුමක්ද?
සාමාන්‍යයෙන් විෂ වීමට හේතු වන එක් උග්‍ර ශරීරගත වීමක් ශරීර බර කිලෝග්‍රෑමයකට ≈ මිලිග්‍රෑම් 150 වේ. (සාමාන්‍ය කිලෝග්‍රෑම් 50 වැඩිහිටියෙක් මිලිග්‍රෑම් 500 පෙති 15ක් පමණ භාවිත කිරීම විෂ සහිත වේ.) යමෙකු පැරසිටමෝල් අධික මාත්‍රාවක් ලබා ගන්නේ නම්, එය බරපතළ හා ජීවිතයට තර්ජනයක් විය හැකිය. විශේෂයෙන් අක්මාවට, වහාම හදිසි වෛද්‍ය උපකාර ලබා ගන්න. ළඟම ඇති රෝහලට වහාම යන්න. කාලය ඉතා වැදගත්. අධික මාත්‍රාවෙන් පැය 8ක් ඇතුළත ප්‍රතිකාර ආරම්භ කළහොත් වඩාත් ඵලදායී වේ. රෝග ලක්ෂණ එනතෙක් බලා නොසිටින්න. මුල් අධික මාත්‍රාව රෝග ලක්ෂණ ඇති නොකළ හැකි නමුත් අක්මාවට හානි වීම පසුව සිදුවිය හැකිය.
වෛද්‍ය වෘත්තිකයකුගේ උපදෙස් නොමැතිව වමනය ඇති කිරීමට උත්සාහ නොකරන්න. වැදගත් තොරතුරු වෛද්‍ය කාර්ය මණ්ඩලයට ලබා දෙන්න. (ගන්නා ප්‍රමාණය මිලිග්‍රෑම් හෝ පෙති ගණන, ශරීරගත වන වේලාව, වයස සහ බර (විශේෂයෙන් ළමුන් සඳහා), ගන්නා වෙනත් ඕනෑම ඖෂධ පිළිබඳ. ශරීරගත වීමෙන් පැය කිහිපයක් ඇතුළත සක්‍රිය අඟුරු( Actuvated Charcoal) ලබා දිය හැකිය. N-ඇසිටිල්සයිස්ටීන් (NAC) යනු පැරසිටමෝල් අධික මාත්‍රාව සඳහා ප්‍රතිවිරෝධකයක් වන අතර අක්මාව ආරක්ෂා කරයි.
පැරසිටමෝල් + කෝඩීන් (Codein) සංයෝජනය
පැරසිටමෝල් සිටමිනොෆෙන්), ඔපියොයිඩ් වේදනා නාශකයක් වන කෝඩීන් පොස්පේට් සමඟ ඒකාබද්ධ කර සකසන ලද ඖෂධයකි. පැරසිටමෝල් වේදනා නාශකයක් ලෙස ක්‍රියාකර වේදනා සහනයක් උණ අඩු කරනු ලබයි. කෝඩීන් ඔපියොයිඩ් වේදනා නාශකයක් වන නිසා වේදනා සංජානනය අඩු කිරීම සඳහා මොළයේ ඔපියොයිඩ් ප්‍රතිග්‍රාහක මත ක්‍රියා කරයි.
පැරසිටමෝල් සහ කෝඩීන් විවිධ ආකාරවලින් ක්‍රියා කරයි. එබැවින් එකට ගත් විට, ඒවා තනි තනිව වඩා ශක්තිමත් වේදනා සහනයක් ලබා දෙයි.
