වසංගතයෙන් වසන් වන්නට නම්..

වසංගත රෝග කියූ සැණින් හිතට බියක් සැකක් නොදැනෙනවාමත් නොවේ. මේ දිනවල වසංගත රෝග කිහිපයක්ම වාගේ සාමාන්‍ය ජන ජීවීතයට බලපෑම් එල්ල කරමින් සිටී. මී උණ, ඩෙංගු, කොවිඩ්, ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා මෙන්ම මැලේරියාවත් මේ දිනවල කඩා හැලෙන ධාරානිපාත වර්ෂාවත් සමඟින් හෙපටයිටීස් ඒ, පාචනය, පණු රෝග, චර්ම රෝගවලද අඩුවක් නැති තරම්ය. එක්වරම රෝගීන් පොකුරු පොකුරු වාර්තා වීමම යනු වසංගත තත්ත්වයකි.

මේ රෝග අතුරින් වැඩිමනත් රෝගයන් බෝ වන ගණයේ ඒවාය. බොහෝ විට වසංගත තත්ත්වයක් වන්නේම බෝ වන රෝගයන්ය. බාල, මහලු කොයි කාගේත් ජීවිතවලට කිසියම් තර්ජනයක් වන වසංගත රෝග කිහිපයක් ම පිළිබඳ මෙලෙස කරුණු දැක්වීමට සිතූයේ ඒවායින් වැළකී සිටින්නට හැකි තරම් උත්සාහ ගත යුතු නිසාය.

 

උපදෙස් :

කායික රෝග පිළිබඳ

විශේෂඥ වෛද්‍ය වරුණ ගුණතිලක

 

කොවිඩ් ආයෙත් ඇවිදිල්ලා

කාලයක් අතහැරලම දාලා තිබුණු මාස්ක් එක ආයෙත් දාන්නම වෙලා. පාසල් දරුවන්ටත් මාස්ක් එක අනිවාර්ය කරලා. කොවිඩ් වැඩි වෙලා කියලයි දැන් දැන් හැමෝගෙම මුවඟින් කියැවෙන්නේ.

⁣කොවිඩ් 19 යනු ගෝලීය වසංගත තත්ත්වයක්. මේ නිසා කොවිඩ් ලෝකෙන් පහව ගිහින් නැහැ. එනමුදු යම් අන්දමින් පාලනය වුණු තත්ත්වයක් දැක ගන්න පුළුවන්. රෝගීන් වාර්තා වීම සාමාන්‍ය පරිදි සිදු වනවා.

කොවිඩ් මුල් කාලයේ අප අනුගමනය කළ සෞඛ්‍යාරක්ෂිත පුරුදුවලින් බොහෝ දෙනා නොදැනුවත්වම වාගේ ඈත් වෙලා. එහෙත් දැන් නැවතත් මේ පුරුදුවලට අනුගත නොවී සිටින්නට නොහැකි තත්ත්වයක් උදා වෙලා. මාස්ක් පැලඳීම, දෑත් සේදීම ප්‍රධානව මීටරේ දුරින් සිටින්නට පවා හැකි හැම විටම උත්සාහ ගත යුතුයි.

සෞඛ්‍ය සාක්ෂරතාව අතින් ඉතා ඉහළ මට්ටමක සිටින නිසාම අප රටට බෝ වන රෝග කිහිපයක්ම මෙරටින් තුරන් වන මට්ටමට ගෙන ඒමට අවකාශය ලැබී තිබෙනවා. පසුගිය කාලවකවානුවේ ලොව අනෙක් රටවලට සාපේක්ෂව කොවිඩ් සඳහා යම් සාර්ථකත්වයක් ඇතිව මුහුණ දීමට අවැසි ශක්තිය අපට තිබුණා.

කොවිඩ් එන්නත පිළිබඳ සමාජයේ අනේක විධ මතිමතාන්තර පැවතියත් වෛද්‍ය නිර්දේශය වන්නේ බූස්ටර් එන්නත දක්වාම කොවිඩ් එන්නත ලබාගෙන තිබිය යුතු බවයි.

පළමු සහ දෙවැනි එන්නත් ලබාගෙන තිබුණත් ඒ ඔස්සේ සිරුරේ ගොඩනැඟුණු ප්‍රතිදේහ ක්‍රමක්‍රමයෙන් අඩු වෙයි. ⁣කොවිඩ් ප්‍රතිශක්ති වර්ධක එන්නත හෙවත් බූස්ටර් එන්නත ලබා ගත යුතු වන්නේ ප්‍රතිශක්තිය නැවත ඇති කරලීමටයි. එය නව ප්‍රභේද සඳහා මුහුණ දීමටත් මනා අඩිතාලමක් වනු ඇති.

චීනයේ් වූහාන් නගරයේදී මුල් වරට හඳුනාගත් කොවිඩ් වසංගතය මුළු ලොවම බියට පත් කළ, කාලයක් පුරාවට ගෝලීය ආර්ථිකය පවා කඩා වැට්ටවූ වයිරසයක් බවත් අමතක කළ යුතු නැහැ.

උණ, කැස්ස සහ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුතාව මෙහි මූලික රෝග ලක්ෂණයි. යම් අයකු කොවිඩ් නිසා මරණයට පත්වන්නේ දරුණු ලෙස නියුමෝනියා රෝගයට ගොදුරු වීම සහ වකුගඩු අකර්මණ්‍ය වීම නිසායි.

කහින විට බිඳිති හරහා පුද්ගලයකුගෙන් පුද්ගලයකුට රෝගය බෝ වේ. ආසාදිත ද්‍රව්‍ය ගෑවුණු මතුපිටක් හෝ ස්පර්ශ වීමෙන් රෝගය පැතිර යයි.

රැපිඩ් ඇන්ටිජන් හෝ PCR පරීක්ෂණය ඔස්සේ කොවිඩ් ආසාදිතයෙක් ද නැද්ද යන්න තහවුරු කරගත හැකි වේ.

-----------------

මේ දිනවල වැඩිපුරම තියෙන්නේ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා

ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා වයිරසය පැතිර යෑමේ ප්‍රවණතාව මේ වන විට ඉතා ඉහළ අගයක් ගෙන තිබේ.

කොළඹ රිජ්වේ ආර්යා ළමා රෝහල ඇතුළුව රෝහල් ගණනාවක ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා ⁣රෝගීන් වැඩි ප්‍රමාණයක් මේවන විට නේවාසිකව ප්‍රතිකාර ගනු ලබයි.

ඉතා ඉක්මනින් බෝවන මෙය පවුලේ සියලුමදෙනා අතරේ පැතිරේ. සාමාන්‍යයෙන් සතියක පමණ කාලයක් රෝග ලක්ෂණ සමඟින් ඉන්නට සිදුවේ.

ඇඟ සීතල කර වෙව්ලීම, උගුරේ කැක්කුම, ඇඟපත වේදනාව, තදබල හිසරදය, කැස්ස, අප්‍රාණික වීම වැනි රෝග ලක්ෂණ පෙන්වයි.

ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා ආසාදනය උත්සන්න වීමට හෝ සංකූලතා හටගැනීමට වැඩි අවදානමක් ඇති අයකුට දැනට වැලඳී ඇත්තේ සංකූලතා රහිත ආසාදනයක් නම්, වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාදී නිවෙසේදී සාමාන්‍ය ප්‍රතිකාර ලබාගැනීමට නිර්දේශ කරයි.

ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගීන් තම රෝගය උත්සන්න වන ආකාරයක් හැඟේ නම් හෝ රෝග ලක්ෂණ පහළ වී පැය 72 කට පසුවත් රෝග ලක්ෂණ සමනය වන බවක් නොපෙනේ නම්, නැවත වෛද්‍ය උපදෙස් ලබාගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.

ඇතැමෙකුට ප්‍රතිකාර නොලබාමත් ඉබේම සුව වේ. එහෙත් තවත් පිරිසක් රෝග ලක්ෂණ සහ සංකූලතාවන් නිසා පීඩාවට පත් වේ.

මෙය සාමාන්‍ය කැස්ස, හෙම්බිරිස්සාවක් ලෙස සැහැල්ලුවට සිතිය යුතු තත්ත්වයක් නොවේ. ඊට වඩා බරපතළ වූ ⁣වයිරසයක් ඒ සඳහා බලපායි.

කුඩා ළමුන්ට නම් වමනය සහ ඔක්කාරය ඇති වේ.

සෘතුමය වෙනස්කම් අනුව ඉන්ෆ්ලුවෙන්සාව ලොව පුරා පැතිර යයි. වසංගතයක් ලෙස පැතිර පවතින කාලසීමාවේදී ලොව පුරා මිනිසුන් මිලියන ගණනින්, දහස් ගණනින් මරණයට පත්වන බවත් ඇත්තකි. සංවර්ධිත රටවල මේ රෝගය පැතිරීම වළක්වාලීමට එන්නතක් හඳුන්වා දී තිබේ.

මෙරට වැඩිපුරම පැතිර යන්නේ ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා A සහ B තත්ත්වයයි. මෙය සාමාන්‍ය වයිරස් තත්ත්වයක් වුවත් වයස අවුරුදු 1 ට අඩු ළදරුවන්ට, ගැබිනි මවුවරුන්ට, අවුරුදු 60 ට වැඩි පුද්ගලයන්ට, නිදන්ගත රෝගවලින් පීඩා විඳින්නන්ට වැඩි බලපෑමක් එල්ල කරයි.

නීරෝගි පුද්ගලයකු රෝගී පුද්ගලයකුට නිරාවරණය වීමෙන් නිසැකවම ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා රෝගය බෝවේ. මෙයද ශ්වසන පද්ධතිය ආශ්‍රිත රෝගී තත්ත්වයකි. ආසාදිත බිඳිති තැවරීමෙන් රෝගී පුද්ගලයා පරිහරණය කරන දෑ අතපත ගෑමෙන් සෘජුවම බෝවේ.

ආසාදිත පුද්ගලයා හැමවිටම රෝගය තමාගෙන් තවත් කෙනකුට බෝ නොවීමට හැකි සෑම උත්සාහයක්ම ගත යුතුවේ. කහින විට , සොටු සූරන විට ටිෂූ එකක් භාවිත කිරීමටත් එය ආරක්ෂිතව කසළ බඳුනකට දැමීමටත් වග බලා ගන්න.

පොදු ප්‍රවාහනය හැකිතාක් සීමා කිරීමටත්, අනවශ්‍ය ගමන් බිමන් සීමා කිරීමටත් වග බලා ගන්න.

1918 වසරේදී හඳුනාගත් මේ වයිරසය කාලෙන් කාලයට ලොව පුරා විවිධ ප්‍රදේශවල පැතිරෙයි. එක් වසරකදී පැමිණෙන ඉන්ෆ්ලුවෙන්සා ප්‍රභේදය ඊළඟ වසරේදී පැතිරෙන්නේ තරමක් වෙනස් ස්වරූපයෙනි.

 

---------------------

ජන ජීවිතය අවුල් කරන මී උණ

ලෙප්ටොස්පයිරොසීස් හෙවත් මී උණ මේ දිනවල පැතිර යන්නේ තවත් වසංගත රෝගයක් ලෙසිනි. රෝගීන් වැඩි ප්‍රමාණයක් වාර්තාවීමට පටන් ගැනීමත් සමඟින් රෝහල්වල නේවාසික රෝගීන් ප්‍රමාණය ද එන්න එන්නම වැඩිවී තිබේ.

 

මීයන්ගේ මුත්‍රාවල සිටින ලෙක්ටොස්පයිරා නමැති බැක්ටීරියාව මිනිස් සිරු⁣රේ මේ රෝගය බෝ කරයි. මොවුන් මීයන්ගේ සිරුරේ වර්ධනය වන අතර පරිසරයට බැහැර වන්නේ මීයන්ගේ මුත්‍රා හරහායි. මීයන්ගේ මුත්‍රා පරිසරයට මුදා හැරී විටදී ලෙක්ටොස්පයිරාවන් මිනිසාට දේහගත වන්නට පුළුවනි.

ජනවහරේ මී උණ නමින් හඳුන්වන මේ රෝගය වැලඳුණු පසු මුළු ශරීරයටම බලපෑම් එල්ල කරන අතර අක්මාව සහ වකුගඩු කෙරෙහි ඉතා ඉක්මනින් බලපෑම් කරයි. බොහෝදුරට මරණයට පත්වන්නේ වකුගඩු දුර්වල වීමෙනි.

මඩකඩිතිවල, ගොවිබිම් ආශ්‍රිතව මීයන් වැඩිපුර ගැවසෙන අතර ගොවීන්ගේ සමේ කඩතොළු වූ තුවාල වූ ස්ථාන ඔස්සේ, මුඛය, නාසයේ ශ්ලේෂ්මල පටල ඔස්සේ ලෙක්ටොස්පයිරා නමැති බැක්ටීරියාව ශරීරගත වේ. වඩාත් ඉක්මනින් රෝගය පැතිර යා හැකි කණ්ඩායම් අතරට ගොවීන්, නගරසභාවල කැළිකසල එකතු කරන්නන්, විනෝද ගමන් සඳහා සහභාගි වෙමින් වැව් ආශ්‍රිතව නාන්නට යන අයවලුන්ට මේ රෝගය පැතිර යන්නට ඇති ඉඩකඩ බොහෝසෙයින් වැඩිය.

සාමාන්‍යයෙන් සති 2ක් ඇතුළත ලෙප්ටොස්පයිරෝසිස් රෝග ලක්ෂණ පෙන්වීමට පටන් ගනී, නමුත් සමහර අවස්ථාවලදී රෝග ලක්ෂණ මාසයක් හෝ නොපෙන්වයි.

රෝගය වැළඳුණු විට ඔබට උණ වැළඳෙනු ඇත. එය ෆැරන්හයිට් අංශක 104 දක්වා ඉහළ යා හැකියි. මීට අමතරව

* හිසරදය

* මාංස පේශි වේදනාව

* වමනය

* පාචනය

* සමේ කැසීම වැනි රෝග ලක්ෂණ හට ගනී.

ලෙප්ටොස්පයිරෝසිස් පරීක්ෂා කිරීම සඳහා, ඔබේ වෛද්‍යවරයා සරල රුධිර පරීක්‍ෂණයක් කර ප්‍රතිදේහ සඳහා රුධිරය පරීක්ෂා කරයි. ඔබට මීට පෙර මෙම රෝගය වැලඳී ඇත්නම්, රුධිර පරීක්ෂාව ධනාත්මක (හෝ පෙර ආසාදනයෙන් ප්‍රතිදේහ පෙන්විය හැකියි.) විය හැකියි. එබැවින් ඔබේ වෛද්‍යවරයා සතියකට පමණ පසු දෙවන පරීක්ෂණයක් කර ප්‍රතිඵල නිවැරැදි දැයි තහවුරු කර ගැනීමට ඉඩ ඇත.

මෙම බැක්ටීරියාව ශරීරගත වන්නේ ගලා යන ජලයේ නොව කඩිති වැනි ජලය රැ⁣ඳෙන තැන්වල බව සිහි ගැන්විය යුතුයි. ගොවි බිම් ආශ්‍රිතව කටයුතු කරද්දි ලෙගින්ස්, ග්ලවුස් වැනි දෑ පැලඳීම, තැන තැන නෑම නොකළ යුතුයි.

කුඹුරුවල සිටින මීයන් පාලනය, නිවෙස්වල සිටින මීයන් පාලනයට වගබලා ගත යුතුයි. ගොවීන් ප්‍රතිජීවක ඖෂධ හෝ එන්නත් ලබා ගෙන කුඹුවලට බැසීම ⁣රෝග පාලනය සඳහා ඇති විකල්ප ක්‍රමයකි.

 

----------------------------

දූෂිත කෑම, බීමවලින්  හෙපටයිටිස් A

නොකඩවා ඇද හැලෙන ධාරානිපාත වැස්සත් සමඟින් ගංවතුර උවදුරකට ලක්වන්නට සිදුවීම අත්දැකීමෙන්ම දන්නා හඳුනන කාරණයකි. අපිරිසුදු ජලය, ආහාර ආදිය පරිහරණයෙන් හෙපටයිටීස් A තත්ත්වය ඇතිවිය හැකියි.

 

හෙපටයිටිස් A යනු හෙපටයිටිස් A වයිරසය මගින් ඇතිවන ඉතා බෝවෙන, කෙටි කාලීන අක්මා ආසාදනයකි.

හෙපටයිටිස් A වැලඳෙන පුද්ගලයින්ට සති කිහිපයක සිට මාස කිහිපයක් දක්වා අසනීප විය හැකි නමුත් සාමාන්‍යයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම යථා තත්ත්වයට පත් වන අතර කල් පවතින අක්මා හානියක් නොමැත. දුර්ලභ අවස්ථාවන්හිදී, හෙපටයිටිස් A අක්මාව අකර්මණ්‍ය වීමට හා මරණයට පවා හේතු විය හැකියි. මෙය වැඩිහිටි පුද්ගලයින් සහ නිදන්ගත අක්මා රෝග වැනි වෙනත් බරපතළ සෞඛ්‍ය ගැටලු ඇති පුද්ගලයින් තුළ බහුලව දක්නට ලැබේ.

►දූෂිත ආහාර හෝ බීම අනුභව කිරීම

 

හෙපටයිටිස් A වයිරසය සමඟ ආහාර දූෂණය වීම ඕනෑම අවස්ථාවක සිදු විය හැකියි. වැඩීම, අස්වනු නෙළීම, සැකසීම, හැසිරවීම සහ පිසීමෙන් පසුව පවා හෙපටයිටිස් A බහුලව පවතින රටවල ආහාර හා ජලය දූෂණය වීම බොහෝ විට සිදු වේ.

හෙපටයිටිස් A පැතිරෙන්නේ කෙසේද?

 

හෙපටයිටිස් A වයිරසය ආසාදිත පුද්ගලයින්ගේ මලපහ සහ රුධිරයේ දක්නට ලැබේ.

එසේම හෙපටයිටිස් A ආසාදිත පුද්ගලයකු සමඟ සමීප, පුද්ගලික සම්බන්ධතාවලින්, සමහර ආකාරයේ ලිංගික සම්බන්ධතා (මුඛ-ගුද සංසර්ගය වැනි), රෝගාතුර වූ කෙනකු රැකබලා ගැනීම හෝ වෙනත් අය සමඟ මත්ද්‍රව්‍ය භාවිත කිරීම වැනි දේ මඟින් පැතිර යා හැකිය. හෙපටයිටිස් A ඉතා පහසුවෙන් බෝවන රෝගයක් වන අතර පුද්ගලයින්ට රෝග ලක්ෂණ පෙන්නුම් කරන්නට පෙර වයිරසය පැතිර යා හැකියි.

හෙපටයිටිස් A යනු මෘදු හා දරුණු රෝග ඇති කළ හැකි අක්මාවේ දැවිල්ලකි.

හෙපටයිටිස් A වයිරසය සම්ප්‍රේෂණය වන්නේ දූෂිත ආහාර සහ ජලය ශරීරගත වීමෙන් හෝ ආසාදිත පුද්ගලයෙකු සමඟ සෘජුව සම්බන්ධ වීමෙන් ය.

ජීවිත කාලය පුරාවටම ප්‍රතිශක්තිය ඇතිව සෑම දෙනාම පාහේ හෙපටයිටිස් A රෝගයෙන් සම්පූර්ණයෙන්ම සුවය ලබයි. කෙසේ වෙතත්, හෙපටයිටිස් A ආසාදිත පුද්ගලයින්ගෙන් ඉතා කුඩා ප්‍රතිශතයක් පූර්ණ හෙපටයිටිස් රෝගයෙන් මිය යා හැකිය.

හෙපටයිටිස් A ආසාදනය වීමේ අවදානම ආරක්ෂිත ජලය නොමැතිකම සහ දුර්වල සනීපාරක්ෂාව(දූෂිත හා අපිරිසිදු අත් වැනි) සමඟ සම්බන්ධ වේ.

 

හෙපටයිටිස් A වැළැක්වීම සඳහා ආරක්ෂිත සහ ඵලදායී එන්නතක් තිබේ.

--------------------------

මෙදා පාර ගංවතුරත් එක්ක පාචනය ඒවිද?

ගංවතුර උවදුරත් සමඟින් ඇතිවන අප්‍රසන්න තත්ත්වයක් වන්නේ පාචනය තත්ත්වයයි. බාල, මහලු වයස් භේදයකින් තොරව පාචනය පැතිර යන්නේ ද වසංගතයක් මෙනි.

 

පාචනයේ ප්‍රධාන රෝග ලක්ෂණය වන්නේ දිනකට තුන් වතාවක් හෝ ඊට වැඩි වාර ගණනක් ලිහිල්, ජලය සහිත මලපහ පිටවීමයි.

පාචනය ඇති පුද්ගලයන්ට

* නාන කාමරය භාවිත කිරීමට ඇති.

හදිසි අවශ්‍යතාව

* ඔක්කාරය

* උදරයේ වේදනාව ඇතිවේ.

සමහර ආසාදන හේතුවෙන් පාචනය ඇති පුද්ගලයන්ට පහත රෝග ලක්ෂණ එකක් හෝ කිහිපයක් තිබෙන්නටත් පුළුවනි.

* ලේ සහිත මලපහ

* උණ

* හිසරදය සහ කරකැවිල්ල

* වමනය

 

පාචනය වඩාත් භයානක වන්නේ විජලනය වන නිසාවෙනි. මීට අමතරව

* පිපාසය

* වෙනදාට වඩා අඩුවෙන්  මුත්‍රා කිරීම

* මහන්සිය දැනීම

* තද පැහැති මුත්‍රා පිට වීම

* ගිලුණු ඇස් හෝ කම්මුල්

* හිසරදය හෝ ක්ලාන්ත වීම

ළදරුවන්, කුඩා දරුවන් සහ කුඩා ළමුන් විජලනය වීමෙන් වළක්වා ලිය යුතුවේ.

වැඩිහිටියන් තුළ ද විජලනය වීමේ රෝග ලක්ෂණ ඇති විය හැකියි.

දරුණු විජලනය වීමකට තුඩු දෙන්නේ නම් පාචනය භයානක විය හැකිය.

පහත රෝග ලක්ෂණ ඇති වැඩිහිටියන් වහාම වෛද්‍යවරයකු හමුවිය යුතුය:

* දින 2 කට වඩා වැඩි කාලයක් පවතින පාචනය

* ෆැරන්හයිට් අංශක 102 හෝ ඊට වැඩි උණ

* නිතර වමනය

* පැය 24 ක් තුළ ලිහිල් මලපහ හයක් හෝ වැඩි වාර ගණනක් යෑම

* උදරයේ හෝ ගුද මාර්ගයේ දැඩි වේදනාව

* කළු පැහැති හෝ ලේ හෝ සැරව අඩංගු මලපහ

* විජලනය වීමේ රෝග ලක්ෂණ

දුර්වල ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතියක් හෝ පාචනය ඇති වෙනත් සෞඛ්‍ය තත්ත්වයන් ඇති වැඩිහිටි වැඩිහිටියන් සහ වැඩිහිටියන් ද වහාම වෛද්‍යවරයකු හමුවිය යුතුය.

පහත සඳහන් රෝග ලක්ෂණ ඇති ළදරුවකු, කුඩා දරුවකු දෙමාපියන් හෝ භාරකරු සමඟ වහාම වෛද්‍යවරයකුගෙන් උපදෙස් ලබා ගත යුතුය.

* පැය 24 කට වඩා වැඩි කාලයක් පවතින පාචනය

* ෆැරන්හයිට් අංශක 102 හෝ ඊට වැඩි උණ

* උදරයේ හෝ ගුද මාර්ගයේ දැඩි වේදනාව

* රුධිරය හෝ සැරව අඩංගු මලපහ

* තාර පැහැති මලපහ

පාචනය ඇති වීමට හේතුව කුමක්ද?

බොහෝ අවස්ථාවලදී වෛද්‍යවරුන් පාචනයට හේතුව සොයා නොගනී. බොහෝ පාචන තත්ත්වයන් දින 4 ක් ඇතුළත පහව යයි. හේතුව සොයා ගැනීම අවශ්‍ය නොවේ.

 

ආසාදන

 

පාචනය ඇති කරන ආසාදන වර්ග තුනක් ඇතුළත් වේ. ඒ වයිරස් ආසාදන, බැක්ටීරියා ආසාදන හා පරපෝෂිත ආසාදන යි.

වයිරස් ආසාදන - මෙය උග්‍ර පාචනය සඳහා හේතුවකි. රොටා වයිරසය ඉන් එකකි.

බැක්ටීරියා ආසාදන - බැක්ටීරියා වර්ග කිහිපයක් දූෂිත ආහාර හෝ ජලය හරහා ඔබේ ශරීරයට ඇතුළු වී පාචනය ඇති කළ හැකිය.

පරපෝෂිත ආසාදන - පරපෝෂිතයන්ට ආහාර හෝ ජලය හරහා ඔබේ ශරීරයට ඇතුළු විය හැකි අතර ඔබේ ආහාර ජීර්ණ පද්ධතියේ ලැගුම් ගෙන ඉන්නට පුළුවනි.

 

------------------------

වසර පුරාම ඩෙංගු

මෑතක පටන් වසරකට කිහිප වතාවක් හිස ඔසවන රෝගයක් ලෙස ඩෙංගු රෝගය පත්ව තිබේ. අද වන විට සෞඛ්‍ය අමාත්‍යාංශය ඩෙංගු අධි වසංගත තත්ත්වයක් ලෙස නම් කිරීම දක්වාම එය පැතිර තිබේ.

ඩෙංගු උණ යනු ලෝකයේ නිවර්තන සහ උපනිවර්තන කලාපවල මදුරුවන්ගෙන් බෝ වන රෝගයකි. සාමාන්‍ය ඩෙංගු උණ, අධික උණ ලෙස රෝග ලක්ෂණ ඇති කරයි. ඩෙංගු රක්තපාත උණ භයානක තත්ත්වයකි. දරුණු ඩෙංගු උණදී බරපතළ රුධිර වහනයක්, රුධිර පීඩනය හදිසියේ පහත වැටීමක් (කම්පනය) සහ මරණයට හේතු විය හැකියි.

සෑම වසරකම ලොව පුරා ඩෙංගු ආසාදිතයන් මිලියන ගණනක් වාර්තා වේ. ලංකාව ද දැන් ඒ අතරේ ඉහළින්ම සිටී.

රෝග ලක්ෂණ

රෝග ලක්ෂණ ඇති වූ විට, ඒ සාමාන්‍ය උණ වැනි වෙනත් රෝග ලෙස වරදවා වටහා ගත හැකි අතර, සාමාන්‍යයෙන් ඔබට මදුරුවකු දෂ්ට කිරීමෙන් දින හතරක් හෝ 10 කට පසුව රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ වේ.

ඩෙංගු උණකදී අධික උණ ඇති කරයි. එය සෙල්සියස් අංශක 104 ක් පමණ විය හැකියි. මීට අමතරව පහත සඳහන් ඕනෑම රෝග ලක්ෂණක් ඇති වීමට පුළුවනි.

* හිසරදය

* මාංස පේශි, අස්ථි හෝ සන්ධි වේදනාව

* ඔක්කාරය

* වමනය

* ඇස් පිටුපස වේදනාව

* සම රත් පැහැ ගැන්වීම

බොහෝ අය සතියක් හෝ ඊට වැඩි කාලයක් තුළ දී සුවය ලබයි. සමහර අවස්ථාවලදී රෝග ලක්ෂණ නරක අතට හැරෙන අතර ජීවිතයට තර්ජනයක් විය හැකියි. මෙය දරුණු ඩෙංගු, ඩෙංගු රක්තපාත උණ හෝ ඩෙංගු කම්පන සින්ඩ්‍රෝමය ලෙස හැඳින්වේ. දරුණු ඩෙංගු හැදෙන්නේ ඔබේ රුධිර වාහිනීවලට හානි වී රුධිරය කාන්දු වන විටයි. තවද ඔබේ රුධිර ප්‍රවාහයේ කැටි ගැසෙන සෛල (පට්ටිකා) සංඛ්‍යාව පහත වැටේ. මෙය කම්පනය, අභ්‍යන්තර රුධිර වහනය, අවයව ක්‍රියා විරහිත වීම සහ මරණයට පවා හේතු විය හැකියි.

 

දරුණු ඩෙංගු උණකදී

* දරුණු බඩේ වේදනාව

* නිරන්තර වමනය

* විදුරුමස් හෝ නාසයෙන් ලේ ගැලීම

* මුත්‍රාවල රුධිරය, මලපහ හෝ වමනය

* සමට යටින් ලේ ගැලීම, තැලීම් මෙන් පෙනේ

* වේගවත් හුස්ම ගැනීම

* තෙහෙට්ටුව

* නුරුස්නා බව හෝ නොසන්සුන් බව

වෛද්‍ය උපදෙස්

දරුණු ඩෙංගු උණ යනු ජීවිතයට තර්ජනයක් වන වෛද්‍ය අධීක්ෂණය ලැබිය යුතු හදිසි අවස්ථාවකි.

ඔබ මෑතක සිට ගමන් බිමන් ගොස් ඇත්නම් සහ උණ සහ මෘදු ඩෙංගු රෝග ලක්ෂණ ඇති වුවහොත්, ඔබේ වෛද්‍යවරයා අමතන්න.

 

මදුරුවන් දෂ්ට කිරීම වැළැක්වීම

 

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය අවධාරණය කරන්නේ ඩෙංගු රෝගය බහුලව පවතින ප්‍රදේශවල ඩෙංගු උණ අවම කිරීම සඳහා මදුරුවන් දෂ්ට කිරීම වැළැක්වීම සහ මදුරු ගහනය පාලනය කිරීම අත්‍යවශ්‍ය බවයි.

ඔබ ඩෙංගු උණ බහුලව පවතින ප්‍රදේශයක ජීවත් වන්නේ නම් හෝ සංචාරය කරන්නේ නම්, මෙම ඉඟි ඔබට මදුරුවන් දෂ්ට කිරීමේ අවදානම අඩු කිරීමට උපකාරී වේ. ඩෙංගු වයිරසය රැගෙන යන මදුරුවන් උදේ 6.00 - 10.00 දක්වාත් සවස 3.00 - 6.00 දක්වාත් වඩාත් ක්‍රියාකාරි වේ.

ආරක්ෂිත ඇඳුම් අඳින්න. ඔබ මදුරුවන් බහුල ප්‍රදේශවලට යන විට අත් දිග කමිසයක්, දිග කලිසම්, මේස් සහ සපත්තු පලඳින්න.

මදුරු විකර්ෂක භාවිත කරන්න.

මදුරුවන්ගේ වාසස්ථාන අඩු කරන්න. ඩෙංගු වයිරසය රැගෙන යන මදුරුවන් සාමාන්‍යයෙන් නිවෙස්වල සහ ඒ අවට ජීවත් වන අතර, භාවිත කළ වාහන ටයර් වැනි දේවල එකතු විය හැකි පිරිසුදු ජලයේ බෝ වේ. මදුරුවන් බිත්තර දමන වාසස්ථාන ඉවත් කිරීමෙන් මදුරු ගහනය අඩු වේ.

ඩෙංගු මදුරුවන් බෝ විය හැකි කාල පිළිබඳ බොහෝ විට කීට විද්‍යාඥයන් පූර්ව දැනුවත් කිරීම් සිදු කරයි. ඒ පිළිබඳ අවධානයෙන් සිටීම වැදගත් වේ.

ප්‍රබල ලෙස රෝගය පැතිර යද්දී ධූමායනයන් සිදු කර මදුරුවන් බෝ වීම වළ යුත්තේ ක්වාලිය යුතුයි. මෙය කළ ඉලක්ක සහගතවයි. ධූමායනය නිමා හිතකර ජීවීන් කොටසකට ද හානි පැමිණවිය හැකි බැවින් නිසා ඒ පිළිබඳ ද සැලකිල්ලට ගන්නට සිදු වේ.

 

-------------------

තුරන් කළාට තුරන් වෙලාම නෑනේ මැලේරියාවත් ටික ටික තියෙනවා

මැලේරියාව තුරන් කළ රටක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව ගෝලීය වශයෙන් මැලේරියාව තුරන් කළ රටවල් අතරට එක් වුවත් දැන් දැන් මැලේරියා රෝගීන් ටිකෙන් ටික වාර්තා වන තත්ත්වයක් උදා වී තිබේ.

මැලේරියාව යනු පරපෝෂිතයෙකු නිසා ඇති වන රෝගයකි. ආසාදිත මදුරුවන් දෂ්ට කිරීමෙන් මිනිසුන්ට පැතිරෙයි. මැලේරියා රෝගයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයින්ට සාමාන්‍යයෙන් අධික උණ සහ සෙම්ප්‍රතිශ්‍යාව සමඟ දැඩි ලෙස අසනීප වේ.

මෙම රෝගය සෞම්‍ය දේශගුණික කලාපවල දුර්ලභ වන අතර, නිවර්තන සහ උපනිවර්තන රටවල මැලේරියාව තවමත් බහුලව දක්නට ලැබේ. සෑම වසරකම මිලියන 290කට ආසන්න ජනතාවක් මැලේරියා රෝගයට ගොදුරු වන අතර 400,000 කට වැඩි පිරිසක් මෙම රෝගයෙන් මිය යති.

මැලේරියා ආසාදන අවම කිරීම සඳහා, ලෝක සෞඛ්‍ය වැඩසටහන් මඟින් මදුරු දෂ්ටනයෙන් මිනිසුන් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ඖෂධ සහ කෘමිනාශක යෙදූ ඇඳ දැල් බෙදා හරිනු ලැබේ. ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය විසින් මැලේරියා රෝගීන් බහුල රටවල වෙසෙන ළමුන් සඳහා මැලේරියා එන්නතක් නිර්දේශ කර ඇත.

අවදානම් සහිත ප්‍රදේශයකට සංචාරය කිරීමට පෙර, අතරතුර සහ පසුව ඔබට නිවාරණ ඖෂධ ​​ලබා ගත හැකිය.

 

මෙහිදී රෝග ලක්ෂණ ලෙස

*උණ

* හිසරදය

* ඔක්කාරය හා වමනය

* පාචනය

* උදර වේදනාව

* මාංස පේශි හෝ සන්ධි වේදනාව

* තෙහෙට්ටුව

* වේගවත් හුස්ම ගැනීම

* වේගවත් හෘද ස්පන්ධන වේගය

* කැස්ස දක්නට ලැබේ.

සාමාන්‍යයෙන් ආසාදිත මදුරුවකු දෂ්ට කිරීමෙන් සති කිහිපයක් ඇතුළත රෝග ලක්ෂණ ආරම්භ වේ. කෙසේ වෙතත්, සමහර මැලේරියා පරපෝෂිතයන් වසරක් දක්වා ඔබේ සිරුරේ නිදා සිටිය හැකිය.

මැලේරියා අවදානම් කලාපයක ජීවත් වන විට හෝ සංචාරය කිරීමෙන් පසු ඔබට උණ ඇති වුවහොත් ඔබේ වෛද්‍යවරයා සමඟ කතා කරන්න. ඔබට දරුණු රෝග ලක්ෂණ ඇත්නම්, හදිසි වෛද්‍ය ප්‍රතිකාර ලබා ගන්න.

වෙනත් සම්ප්‍රේෂණ ක්‍රම හරහා ද මැලේරියාව වැලඳිය හැකිය.

මැලේරියාව ඇති කරන පරපෝෂිතයන් රතු රුධිර සෛලවලට බලපාන බැවින්, ආසාදිත රුධිරයට නිරාවරණය වීමෙන් මිනිසුන්ට මැලේරියාව වැලඳිය හැකිය.

*මවගේ සිට නූපන් දරුවා දක්වා

* රුධිර පාරවිලයනය හරහා

* ඖෂධ එන්නත් කිරීමට භාවිත කරන ඉදිකටු

බෙදා ගැනීමෙන්

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය ඇස්තමේන්තු කරන්නේ සියලුම මැලේරියා මරණවලින් සියයට 94 ක් පමණ අප්‍රිකාවේ සිදු වන බවයි. මේ අතුරින් වැඩි පිරිසක් වයස අවුරුදු 5ට අඩු ළමුන්ය. මැලේරියා මරණ සාමාන්‍යයෙන් බරපතල සංකූලතා එකක් හෝ කිහිපයක් සමඟ සම්බන්ධ වේ. මැලේරියාව නැවත ඇතිවිය හැකිය. සාමාන්‍යයෙන් රෝගයේ මෘදු ස්වරූපයන් ඇති කරන මැලේරියා පරපෝෂිතයේ සමහර ප්‍රභේද වසර ගණනාවක් පැවතිය හැකි අතර, නැවත ඇතිවීමට හේතු වේ.

 

වැළැක්වීමට නම්,

මදුරුවන් වැඩිපුරම ක්‍රියාකාරී වන්නේ සන්ධ්‍යාව සහ

අලුයම අතර කාලයේදීය.

මදුරු දෂ්ට කිරීම්වලින් ආරක්ෂා වීමට, ඔබ කළ යුත්තේ

* ඔබේ සම ආවරණය කරන්න.

* කලිසම් සහ දිගු අත් සහිත කමිස අඳින්න.

* සමට කෘමි විකර්ෂක යොදන්න.

* ඇඳුම් සඳහා විකර්ෂක යොදන්න.

* මදුරු දැලක් යට නිදාගන්න. ඇඳ දැල් ඔබ නිදා සිටින

විට මදුරුවන් දෂ්ට කිරීම වැළැක්වීමට උපකාරී වේ.